Ustawki bukmacherskie. Odwieczny problem współczesnego futbolu
Świat idzie do przodu, a w piłce nożnej pojawiają się coraz nowsze technologie. Jedno mimo to pozostaje od lat niezmienne. Futbol przesiąknięty jest ustawianiem meczów. Wbrew temu, co mówią piłkarscy eksperci, problem nadal jest spory. Co najgorsze nadzieja na poprawę takiego stanu rzeczy jest znikoma.
Czym są ustawki bukmacherskie?
Ustawka bukmacherska to nic innego jak rywalizacja, w której to wynik spotkania jest doskonale znany wąskiej grupie osób jeszcze przed jego oficjalnym rozpoczęciem. Jest to oczywiście proceder nielegalny, ale z uwagi na fakt, iż wzbogacają się zwykle wszystkie strony wybranego pojedynku, to wykrycie ustawionego meczu bywa bardzo trudne.
Ustawki bukmacherskie mogą przybrać różną postać. Począwszy od ustawki na konkretny wynik meczu, przez ustalenie liczby bramek, aż po określenie ilości kartek bądź też gracza, który finalnie ma taką kartkę otrzymać.
Dlaczego mecze są ustawiane?
Ustawianie meczów ma jeden nadrzędny cel. Chodzi oczywiście o chęć osiągnięcia zysku. Sport zawodowy ma to do siebie, że w wielu przypadkach na konkretne pieniądze mogą liczyć wyłącznie Ci najlepsi. Szczególnie w niższych ligach ustawienie meczu to zatem realna i szybka okazja do zarobku.
Bywają również okoliczności, w których to działacze klubowi poprzez ustawiony mecz chcą zabezpieczyć los swojego zespołu w danych rozgrywkach, gdyż tenże zespół jest właśnie zagrożony spadkiem. Intencja jest zatem bardzo dobra, tyle że sposób wykonania pozostawia delikatnie mówiąc trochę do życzenia.
Kto jest odpowiedzialny za ustawki bukmacherskie?
Grono osób odpowiedzialnych za ustawianie meczu jest zwykle dość pokaźne. Na samym wierzchołku góry znajdują się zwykle członkowie drużyn tj. piłkarze oraz trenerzy. To od ich postawy w głównej mierze zależy bowiem powodzenie całego “projektu”.
Nieco niżej w hierarchii znajdują się informatorzy oraz pośrednicy. To na barkach takich osób leży sprawna komunikacja pomiędzy drużyną a ludźmi z zewnątrz, jeśli na ustawieniu meczu zależy komuś niezwiązanemu bezpośrednio z zespołem.
Na samym końcu zestawienia można znaleźć natomiast obstawiających zakłady bukmacherskie. Ich rola bywa bardzo różna. Najczęściej to jednak oni pociągają za przysłowiowe sznurki i wykładają ogromne kwoty na ustawione mecze, albowiem są doskonale świadomi tego, jakim rezultatem zakończy się dane starcie.
Jak poznać, że mecz jest ustawiony?
Rozpoznanie, że ma się właśnie do czynienia z ustawionym meczem jest niezwykle trudne. Pierwszym symptomem mogą być np. dość nietypowe wahania kursów. Duże wpłaty na wygraną zespołu, który pierwotnie nie był typowany do zwycięstwa, może oznaczać mniej więcej tyle, że pewna grupa klientów zakładów bukmacherskich ma cenne informacje odnośnie końcowego wyniku.
Obserwacji warto poddawać także zachowania sędziów oraz przede wszystkim samych zawodników. Zupełnie nieoczekiwany rzut karny tuż przed końcem pierwszej połowy? Brutalny faul w najmniej spodziewanym momencie? To konkretne sygnały, że ma się właśnie do czynienia z ustawieniem meczu.
Jakie dyscypliny i mecze są najczęściej ustawiane?
Oprócz piłki nożnej, o której w niniejszym tekście wspominamy zdecydowanie najczęściej, z ustawkami bukmacherskimi można spotkać się również w tenisie lub boksie. Powód jest bardzo prosty. Zarówno tenis ziemny jak i boks to dyscypliny sportowe, w których ostateczny rezultat zależy w głównej mierze od postawy jednego zawodnika. Przekupić pojedynczą osobę jest zatem dużo łatwiej i często również taniej aniżeli całe drużyny.
Okazuje się, że dość podatny na ustawianie meczów jest także krykiet. Co prawda w Polsce jest to sport bardzo niszowy, ale już w Indiach czy też Australii uznawany niemalże za narodowy. Tam też odnotowuje się najwięcej przypadków match-fixingu.
Czy mecze piłki nożnej są ustawione?
Wedle najnowszych informacji około 50% wszystkich ustawionych meczów to spotkania piłkarskie. Dlaczego odsetek jest tak duży? Przede wszystkim z uwagi na popularność futbolu. Szacuje się, że liczba piłkarskich fanów na całym świecie wynosi około 4 miliardy, a ludzi uprawiających czynnie futbol jakieś 250 mln. Pranie brudnych pieniędzy przy takim nawale spotkań jest zatem mocno ułatwione.
Jakie ligi są ustawione?
O ustawionych meczach można mówić w zasadzie w odniesieniu do każdej europejskiej ligi. Zaraz na początku XXI wieku ogromna afera korupcyjna wybuchła przykładowo w Mołdawii. Tamtejsza piłkarska ekstraklasa o mało się nie rozpadła, kiedy to na światło dzienne wyszły informacje, iż w ustawione mecze była zamieszana niemal połowa drużyn występujących w rozgrywkach.
Wielokrotnie w kontekście match-fixingu wymieniane są również Rosja, Czechy, Grecja, a także… Polska. Naszą rodzimą III ligę od pewnego czasu obserwują odpowiednie służby. Sprawa cały czas jest w toku, ale można się spodziewać, że jej finał przynajmniej dla części osób nie będzie zbyt radosny.
Jak odbywa się ustawianie meczów między drużynami?
Ustawianie meczów pomiędzy określonymi drużynami może przybrać bardzo różny kształt. Najczęściej ustawiane są spotkania o tzw. pietruszkę. Sytuacja w tabeli przed ostatnią kolejką zmagań ligowych wygląda np. tak, iż remis daje utrzymanie obu stronom pojedynku. Istnieje tym samym znaczące prawdopodobieństwo, że takie zespoły umówią się na podział punktów.
Niemal bliźniacze okoliczności można zaobserwować także w momencie, kiedy pozytywny wynik meczu na korzyść gospodarzy pozwoli im sięgnąć o upragnione mistrzostwo, a w położeniu gości ewentualna przegrana nie zmieni zupełnie nic. Wtedy w bezpośredni kontakt z włodarzami drużyny przeciwnej wchodzą nawet najwyżej postawione osoby w klubie.
Jakie były najgłośniejsze afery z ustawkami bukmacherskimi?
Ryszard Forbich to postać wręcz kultowa. Skromny i niepozorny Pan z Wronek był ojcem największej korupcyjnej machiny w historii polskiego futbolu, zwanej Aferą Fryzjera. Okres pobytu Forbicha w Amice oraz wiceprezesury we Wielkopolskim Związku Piłki Nożnej wiąże się z absolutnym rozkwitem ustawiania meczów. Szeroko zakrojone śledztwo rozpoczęte w 2004 roku wykazało, że w ustawki bukmacherskie było zamieszanych blisko 600 osób. Najwyższą sankcję otrzymał oczywiście sam “Fryzjer”. Sąd orzekł karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.
Przykłady ustawionych meczów odnotowano również w jednej z czołowych lig europejskich. Mowa tu oczywiście o Serie A. Podejrzane sytuacje miały tam miejsce już we wcześniejszych latach, jednak prawdziwa bomba wybuchła w 2006 roku, kiedy to ujawniono aferę calciopoli. Surowe konsekwencje dotknęły wtedy m.in. Juventus, AC Milan, Fiorentinę, Lazio czy też Regginę. Starą Damę, której to dyrektorzy przekupowali prominentnych działaczy włoskiego futbolu, zdegradowano nawet do Serie B i odjęto aż 17 punktów.
Jakie są konsekwencje obstawiania ustawionego meczu?
Konsekwencje obstawiania ustawionego meczu opisano w art. 47 Ustawy o sporcie z dnia 25 czerwca 2010. Zgodnie z jego treścią każdy, kto mając wiadomość o popełnieniu czynu zabronionego, bierze udział w zakładach bukmacherskich dotyczących bezpośrednio spotkań, do których odnosi się ta wiadomość, bądź też ujawnia tę wiedzę w celu zawarcia zakładu przez inną osobę, podlega karze pozbawienia wolności od trzech miesięcy do nawet 5 lat.
Z doświadczenia wiemy jednak, że najczęściej graczom obstawiającym “fixy” grożą przede wszystkim liczne ograniczenia na kontach bukmacherskich. Poszczególne firmy decydują się m.in. na:
- nakładanie limitów stawek
- odmowę wypłaty wygranych
- blokadę konta
Uznanie wybranego spotkania za ustawione nie jest oczywiście sprawą prostą. Ogromna rzesza obstawiających bywa więc ostatecznie bezkarna. Niewykluczone jednak, że w przyszłości ulegnie to zmianie. Tak przynajmniej zapowiadają bukmacherzy.
Czy bukmacherzy ustawiają mecze?
Każde wydarzenie, którego wynik jest znany jeszcze przed rozpoczęciem spotkania to ryzyko pokaźnej straty finansowej dla bukmachera. Nie mają oni tym samym żadnej motywacji, aby brać udział w procederze ustawienia meczu.
Rywalizacja z duchem sportu jest zdecydowanie na rękę podmiotom oferującym zakłady wzajemne. Wtedy bowiem wynik zależny jest wyłącznie od losu lub też formy dnia konkretnego zespołu bądź zawodnika, a nie od tego, czy ktoś zaproponował za konkretny rezultat określoną kwotę pieniędzy.